🚦 1. Kusur Tespiti Nedir?
Kusur tespiti, trafik kazasına karışan tarafların olayda ne ölçüde hatalı (kusurlu) olduklarını belirleme işlemidir. Bu işlem genellikle:
- Kaza tespit tutanağı
- Polis/jandarma trafik raporu
- Teknik bilirkişi incelemesi
- Kamera kayıtları, görgü tanıkları
gibi unsurlar temel alınarak yapılır.
Kusur türleri:
- %100 kusur: Kazaya tamamen sebep olan taraf.
- %75, %50, %25 kusur: Olayda kısmen hatalı olan taraflar.
📑 2. Kusur Mütalaası Nedir?
Kusur mütalaası, genellikle bilirkişiler (trafik uzmanı, makine mühendisi vb.) tarafından hazırlanan, kazadaki kusur dağılımını teknik verilerle açıklayan detaylı rapordur.
📌 Bu mütalaa şunları içerebilir:
- Kazanın oluş şekli
- Tarafların manevra ve hız durumları
- Uygulanan trafik kuralları
- Kazanın oluşuna etki eden diğer faktörler (yol durumu, hava, görüş açısı)
Kusur mütalaası:
- Sigorta şirketi tarafından
- Mahkemelerce görevlendirilen bilirkişilerce
- Taraflarca özel olarak (örneğin trafik bilirkişisine yaptırılarak) hazırlanabilir.
⚖️ 3. Hukuki Dayanakları
A. Karayolları Trafik Kanunu (KTK)
- Madde 85: Motorlu araç işletenin kusuruna bakılmaksızın sorumluluğu düzenler. Ancak kusur oranı, tazminatın miktarını belirlemede temel rol oynar.
- Madde 91: Zarar görenin ve sürücünün birlikte kusurlu olduğu durumlarda, zararın paylaştırılması düzenlenir.
- Madde 107: KTK kapsamında düzenlenen raporların ve değerlendirmelerin mahkemeye delil teşkil edebileceği belirtilmiştir.
B. Türk Borçlar Kanunu (TBK)
- Madde 49: Kusura dayalı sorumluluğu düzenler. Eğer bir taraf kusurlu davranışıyla zarar verdiyse, bu zararı tazminle yükümlüdür.
- Madde 51-52: Hakimin kusur oranlarını ve tazminat miktarını takdir etme yetkisi vardır.
C. Yargıtay Kararları ve Uygulamalar
Yargıtay birçok kararında şunları vurgular:
- Kaza tespit tutanağı, kusurun belirlenmesinde ilk aşamada dikkate alınır ama kesin delil değildir.
- Kusur mütalaası (bilirkişi raporu) esas alınarak mahkeme kusur oranını belirleyebilir.
- Sigorta şirketleri de bu kusur oranlarına göre ödeme yapar.
🔍 Örnek karar:
Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, E.2017/3105 K.2018/9476
“Kaza tespit tutanağına ek olarak olay yeri inceleme raporu, keşif ve bilirkişi raporu birlikte değerlendirilerek kusur oranı belirlenmelidir.”
🛠️ 4. Kusur Tespiti Süreci Nasıl İşler?
|
Aşama |
Açıklama |
|
1. Kaza tespit tutanağı |
Polis/jandarma veya taraflarca hazırlanır. İlk kusur değerlendirmesi yapılır. |
|
2. Sigorta şirketi değerlendirmesi |
Tutanak ve evraklara göre kendi değerlendirmesini yapar. |
|
3. Bilirkişi raporu (kusur mütalaası) |
Teknik uzmanlarca hazırlanan rapor, en güçlü delildir. |
|
4. Yargı kararı |
Mahkeme, tüm belgeleri değerlendirip kusur oranını belirler. |
📌 Özet
|
Terim |
Tanım |
Hukuki Dayanak |
|
Kusur Tespiti |
Kazada tarafların hatalı olup olmadığının belirlenmesi |
KTK m. 85, TBK m. 49 |
|
Kusur Mütalaası |
Bilirkişilerce hazırlanmış teknik kusur raporu |
HMK, KTK, Yargıtay içtihatları |
|
Delil Niteliği |
Tutanak güçlüdür ama kesin değildir. Bilirkişi raporu daha etkilidir. |
HMK m. 266 vd., Yargıtay kararları |
🎯 Kusur Mütalaasının Amacı Nedir?
- Kazanın oluş şeklini teknik olarak değerlendirmek
- Hangi taraf hangi kuralı ihlal etti?
- Kaza hangi sürücünün hatalı davranışı sonucu meydana geldi?
- Tarafların kusur oranlarını belirlemek
- %100 – %75 – %50 – %25 gibi oransal dağılımlar yapılır.
- Kusur oranı doğrudan tazminat miktarını etkiler.
- Adli ve idari makamlara teknik görüş sunmak
- Hakim, savcı, sigorta eksperi, avukat gibi kişilerin teknik gerçekleri anlamasını sağlar.
- Sigorta ödeme süreçlerinde adil değerlendirme yapılmasına katkı sağlamak
- Trafik sigortası, kasko gibi ödemeler kusur oranına göre belirlenir.
📍 Kusur Mütalaası Nerelerde Kullanılır?
|
Kullanım Alanı |
Açıklama |
|
🧑⚖️ Mahkemelerde (Asliye Hukuk, Ceza, Sigorta davaları) |
Bilirkişi tarafından hazırlanarak delil olarak sunulur. Hakim, bu mütalaaya göre kusur oranını belirler. |
|
📄 Sigorta Tahkim Komisyonu'nda |
Sigorta şirketi ile anlaşmazlık varsa, tahkimde güçlü bir teknik delildir. |
|
🏢 Sigorta şirketleri nezdinde |
Tazminat talebi yapılırken sunulur. Şirket, bu belgeye göre ödeme kararı verebilir. |
|
👨⚖️ Ceza davalarında (Taksirle yaralama/ölüm) |
Savcı veya mahkeme, sürücünün kusur oranına göre ceza sorumluluğunu değerlendirir. |
|
📋 İtiraz süreçlerinde |
Trafik polisi veya sigortanın belirlediği kusur oranına itiraz edilirken kullanılır. |
|
📈 Uzman rapor destekli tazminat hesaplamalarında |
Değer kaybı, araç mahrumiyet bedeli gibi kalemlerin miktarı kusur oranına göre hesaplanır. |
📌 Örnek Durumlar
- Polis tutanağında %100 kusurlu gösterilen bir sürücü, mütalaa alarak kusurunu düşürüp daha az tazminat ödeyebilir.
- Sigorta şirketi zarar ödemediğinde, kusur mütalaasıyla tahkime gidilip ödeme alınabilir.
- Kazada iki taraf da kusurluysa, kusur mütalaası sayesinde tazminatın adil bölünmesi sağlanabilir.
🔧 Mütalaayı Kim Hazırlar?
- Adli bilirkişiler (trafik uzmanı, makine mühendisi, teknik uzman)
- Trafik danışmanlık şirketleri
- Avukat aracılığıyla bağımsız bilirkişilere başvurularak özel mütalaa alınabilir.
✅ Sonuç
Kusur mütalaası, adaletli ve teknik bir kusur değerlendirmesi sağlar. Özellikle:
- Mahkeme süreçleri
- Arabuluculuk Süreçleri
- Rücu Davaları
- Sigorta ödemeleri
- Değer kaybı ve diğer tazminat işlemleri
gibi tüm kritik alanlarda hem teknik dayanak hem de güçlü bir delil olarak kullanılır.