Orijinal parça ile muadil (eşdeğer) parça arasındaki fark tazminatı, trafik kazası sonrası onarımlarda aracın orijinal parça yerine muadil parça kullanılarak tamir edilmesi durumunda, araç sahibinin uğradığı ek değer kaybının tazmini için talep edilebilen bir bedeldir.
⚖️ Tazminatın Hukuki Dayanağı
Türk Borçlar Kanunu’na göre zarar gören, malın eski haline getirilmesini (aynen tazmin) ya da bunun mümkün olmaması hâlinde bedelinin ödenmesini (nakden tazmin) isteyebilir. Eğer:
- Aracın üreticisi orijinal parça kullanımı şart koşuyorsa,
- Orijinal parça yerine daha ucuz ve kalitesiz bir parça takıldıysa,
- Bu durum araç değerini düşürdüyse,
araç sahibi bu farkı, onarımdan sorumlu sigorta şirketinden veya kazaya sebep olan taraftan tazmin olarak talep edebilir.
🔍 Nasıl Hesaplanır?
- Kaza sonrası onarımda hangi parçaların değiştiği tespit edilir.
- Kullanılan parçaların muadil olduğu belirlenir.
- Aynı tamirin orijinal parçayla yapılması durumundaki maliyet hesaplanır.
- İki maliyet arasındaki fark ve aracın piyasa değerine etkisi incelenir.
⚠️ Önemli: Sadece parça maliyeti değil, bu farkın ikinci el piyasa değerine olan etkisi de dikkate alınır.
📝 Yargıtay ve Tahkim Kararları
- Yargıtay 17. Hukuk Dairesi: Aracın marka değeri, yaşı ve segmenti dikkate alınarak orijinal parça yerine muadil parça kullanılması sebebiyle oluşan ek değer kaybı tazmin edilebilir.
- Sigorta Tahkim Komisyonu kararlarında: Muadil parça kullanımı nedeniyle aracın piyasa değeri düştüyse, bu fark "ek zarar" sayılır ve değer kaybı tazminatına dahil edilir.
📌 Tazminat Talep Edebileceğiniz Durumlar
|
Durum |
Tazminat Hakkı |
|
Orijinal parça yerine muadil parça kullanılmış |
✔️ |
|
Onarım kalitesi düşük ve aracın görünümü etkilenmiş |
✔️ |
|
Sigorta şirketi muadil parça dayatmış |
✔️ |
|
Aracınız lüks/seçkin marka segmentindeyse |
✔️ |
📄 Örnek Senaryo
- Kaza sonrası sol far değişti.
- Servis, orijinali 6.000 TL olan far yerine 2.000 TL'lik muadil far kullandı.
- Aracın ikinci el değeri bu nedenle 15.000 TL düştü (ekspertiz raporuyla tespitli).
- Bu durumda hem değer kaybı tazminatı hem de orijinal-muadil parça farkı tazminat olarak talep edilebilir.
Bu farkı alabilmek için değer kaybı yada hasar uzman raporu ile muadil parça kullanımının aracın değerini düşürdüğü belgelenmelidir.
Anayasa Mahkemesi tarafından orijinal parça ile muadil parça arasındaki fark tazminatıyla doğrudan ilgili bir karar verilmiştir. Bu karar, 17 Temmuz 2020 tarihinde verilmiş olup, 2019/40 Esas ve 2020/40 Karar numarasıyla duyurulmuştur. Karar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 90. maddesinin birinci cümlesinde yer alan "bu Kanun ve bu Kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir" hükmünün Anayasa'ya aykırı olduğuna ve kısmi iptaline karar verilmiştir.
Bu iptal kararı, sigorta şirketlerinin orijinal parça yerine muadil parça kullanma uygulamalarının hukuki dayanağını zayıflatmış ve sigortalıların haklarını koruma yönünde önemli bir adım olmuştur. Sonuç olarak, sigorta şirketlerinin orijinal parça fark bedelini talep eden sigortalılara karşı daha dikkatli ve hukuki sorumluluk taşıyan bir yaklaşım benimsemeleri gerektiği anlaşılmaktadır.